راهکارهای مقابله با مگس ها در گاوداری
مقدمه
بسیاری از گاوداری ها در زمان تولید با مشکلات مدیریتی متعددی روبرو می شوند که از آن جمله میتوان به مواردی از قبیل مشکلات ناشی از حشرات , عنکبوت ها , شپش ها , کنه ها اشاره نمود. در این مقاله به راهکارهای مقابله با مگس ها در گاوداری می پردازیم. بطور کلی این بندپایان به دو دسته تحت عناوین زیر تقسیم می شوند: یک دسته از این بندپایان فقط از بدن دام تغذیه می نمایند و این در حالی است که دسته دیگر تنها به دلیل وضعیت نامطلوب محیط اطراف گاوداری در محیط ظاهر می شوند.
بندپایان تغذیه کننده از بدن دام
برخی از حشرات موذی همانند مگس ها , شپش ها و کنه ها در تمامی طول سال فعالیت دارند اما برخی دیگر از آنها مانند مگس شاخ, اصطبل تنها به دلیل وجود آلودگی در محیط اطراف گاوداری یا مراکز پرورش دام در محیط حضور می یابند. این دسته از مگس ها در فصول گرم سال از خون دام تغذیه می کنند. شپش ها در فصول سرد سال مشاهده می شوندو از خون بدن دام تغذیه می کنند. آنها ممکن است خود را به زیر پوست و فولیکول های موی بدن دام برسانند و از خون آن تغذیه کنند.
مگس شاخ
دسته ای از مگس ها کوچک هستند و جنس نر و ماده آن از خون بدن دام تغذیه می کنند .آنها تمامی زمستان را به صورت شفیره می گذارنند. این دسته از مگس ها از لحاظ اندازه کوچکتر از مگس جایگاه هستند و در فصل بهار به بلوغ خود می رسند و پس از آن میزبان خود را می یابند و از بدن آن تغذیه می کنند. مکش های ماده پس از مدتی بدن میزبان را ترک و بر روی مدفوع و فضولات دامی تخمگذاری می کنند. در فصل تابستان تخم ها به مدت زمانی معادل با ۲۴ ساعت برای هچ نیاز دارند. پس از آن لارو برای مدت ۴ تا ۶ روز از مدفوع دام تغذیه می کند و پس از آن برای طی دوره شفیرگی بر روی مدفوع و فضولات قرار می گیرد . ۳ روز پس از آن مگس های بالغ ظاهر می شوند.
مگس اصطبل
اندازه بدن این مگس نیز مشابه با اندازه بدنی مگس جایگاه می باشد. جنس نر وماده آن از بدن دام تغذیه می کنند. آنها بیشتر در اماکنی همانند دیوار جایگاه , ستون حصارها , شاخ درختان موجود می باشند. این دسته از مگس ها بیشتر از طریق اندام دهانی خود بدن دام تغذیه می نمایند. آنها بر روی فضولات دامی جفت گیری می کنند. تعداد زیادی از آنها در هنگامی که مواد دفعی با علوفه و یا سایر ترکیباتی که بوی ناشی از تخمیر از آنها متصاعدمی شود به رشد و نمو می پردازند. چرخه زندگی آنها از تخم تا بلوغ همانند مگس شاخ می باشد.
شپش
این حشره دامها را در فصل زمستان و در هنگام بروز تنش سرمایی مورد تهاجم قرار می دهد. این آلودگی عواقبی همانند کاهش رشد در تلیسه های جایگزین و کاهش تولید شیر در دامهای بالغ را به دنبال دارد. و این در حالی است که ابتلا به این آلودگی در فصل تابستان کاهش می یابد. همگام با کاهش درجه حرارت هوا در فصل زمستان میزان تولید مثل این حشره افزایش می یابد. شپش در تمام چرخه زندگی خود از دام تغذیه می نماید. جنس ماده این حشره تخم های بشکه ایی شکل خود را به ساقه موی بدن دام متصل می کند و این تخم ها برای هچ به ۱۰ الی ۱۴ روز نیاز دارند. پس از آن نوزاد آنها پس از هج می تواند از بدن دام به کرات تغذیه نماید. میزان آلودگی به این حشره در نواحی سر , گردن , جدوگاه و یا در بخش های داخلب پاها به حداکثر مقدار خود می رسد. یک گونه از این حشرات بخش پایه دم را مورد تهاجم خود قرر می دهد.
مگس های سم
این گروه از مگس ها در فصل بهار برروی موهای بدن دام تخم گذاری می کنند. مدت زمان لازم برای هچ تخم ها این مگس ۲ تا ۴ روز می باشد. و پس از آن لارو جوان این مگس ها بدن دام را سوراخ می نمایند و خود را به بافت پیوندی بدن دام می رسانند. روند مهاجرت لارو در هنگام ایجاد یک برجستگی در بخش پشتب بدن دام در فصل بهار به پایان می رسد. در این زمان لاروها در ناحیه مری تجمع می یایند و مدت زمان اسکان آنها در این مکان در حدود ۶ تا ۱۰ روز می باشد. اجرای اقدامات کنترل کننده قبل از تجمع لاروها در بافت مری یکی از راهکارهای لازم و ضروری به شمار می آید.
جرب ها
دو گونه از این حشرات دامها را آلوده می نماید. این دسته از حشرات در اثر آلودگی در محیط گاوداری می توانند دامهای بالغ و گوساله ها را آلوده نمایند. جرب ها در نواحی دم و سپس در بخش های دیگر بدن آسیب ها و جراحت هایی را ایجاد می نماید. جراحت های ناشی از این دسته حشرات را می توان در ناحیه سر و گردن مشاهده نمود و پس از آن به سایر نقاط بدن سرایت می نماید.
بندپایان وابسته به محیط
حشرات موجود در این دسته از بدن دام تغذیه نمی کنند و آنها را می توان بیشتر در نواحی تجمع مدفوع و فضولات , خوراک های پراکنده در محیط و اماکن مرطوب یا جایگاه های موجود در گاوداری مشاهده نمود. مگس جایگاه , سوسک ها از جمله حشرات موجود در این دسته به شمار می آیند و حضور آنها در محیط می تواند منجر به بروز مشکلاتی شود.
مگس جایگاه
در حشره بالغ قطعات دهانی خاصی برای تغذیه وجود دارد. این دسته از مگس ها از انواع مختلفی از مواد خوراکی تغذیه می نمایند. فضولات و مواد دفعی محل مناسبی برای تغذیه و تولید مثل این دسته از حشرات به شمار می آید. جنس ماده این مگس بر روی مواد آلی در حال فساد همانند مدفوع , خوراک های در حال تخمیر , ضایعات ناشی از سیلو تخمگذاری می نماید. در شرایط مطلوب مدت زمان لازم برای هچ تخم ها اندک می باشد. لارو ۳ تا ۷ روز پس از هچ شروع به تغذیه می نماید و مکانی خشک و عاری از رطوبت را برای سپری نمودن دوره شفیرگی خود جستجو می نماید. طول مدت شفیرگی ۳ تا ۴ روز می باشد و پس از طی این دوره به شکل بالغ ظاهر می گردد و تولید مثل می نماید.
سوسک ها
گونه های مختلفی از سوسک ها موجود می باشد. که از آن جمله می توان به گونه های امریکایی , قهوه ایی دودی و نوع آلمانی آن اشاره نمود. پس از جفت گیری تخم آنها برای مدت ۲۴ ساعت به بدن جنس ماده می چسبد. پس از آن کیسه تخم از بدن ماده جدا می گردد و مانند چسب به سطح می چسبد. هرکیسه شامل ۱۴ تا ۱۶ تخم در گونه های آمریکایی و ۲۴ تخم برای گونه قهوه ایی دودی است. جنس ماده در فصل گرم سال در حدود ۲۰ کیسه تخم تولید می نماید. در گونه آلمانی کیسه تخم تا زمات هچ کامل بر روی بدن ماده باقی می ماند.
عنکبوت ها
آنها از جمله بند پایانی هستند که در جایگاه دامی به وفور یافت می شوند. حضور آنها در جایگاه برای دام مشکلی ایجاد نمی کند. در هنگام بازدید از جایگاه تارهای آنها به عنوان یک عامل غیر بهداشتی در نظر گرفته می شود. و آنها با استفاده از این تارها می توانند گرد و خاک و حشرات را به دام بیاندازند و ممکن است این امر منجر به بروز آلودگی در شیر گردد.
پشه ها
شاخه ای از بندپایان گرو ه هایی همانند مگس جایگاه , شاخ و اصطیل و مگس اسب را در بر می گیرد. آنها از خون بدن دام تغذیه می کنند. آنها را می توان به عنوان عاملی برای انتقال عوامل بیماری زا در نظر گرفت. که از آن جمله می توان به ویروس انسفالتیک اشاره نمود . این ویروس در گونه هایی از پرندگان مشاهده شده است و می تواند به سایر پرندگان دیگر و انسان ها و اسب منتقل گردد. جنس ماده بر روی آب های راکد تخمگذاری می نماید تخم آنها پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت هچ می گردد. لارو آنها برای مدت ۵ تا ۷ روز قبل از شروع دوره شفیره گی شروع به تغذبه می نماید. طول دوره شفیرگی ۲ روز می باشد. و پس از آن پشه بالغ ظاهر می گردد.
روش های کنترل و مقابله با مگس ها روی بدن گاو
کنترل بر روی بدن دام بر پایه دو روش استفاده از حشره کش ها یا مواد ضد کنه می باشد. حشره کش ها را می توان در اطراف جایگاه دامی مورد استفاده قرارداد. استفاده از آنها به عواملی همانند ماده فعال در آن و نحوه فومولاسیون آن بستگی دارد. آنها را می توان با استفاده از روش هایی همانند ریزش , اسپری کردن , چسب های پشتی , گردی , بر چسب و یا به صورت افزودنی به خوراک مورد استفاده قرار داد. استفاده وسیع از این دسته از مواد منجر به بروز مقاومت در مگس ها و مخصوصا مگس شاخ و مگس جایگاه می گردد.
پرمترین یکی از جمله حشره کش هایی است که در طی چند سال اخیر به میزان زیادی مورد استفاده قرار گرفته است و به نظر می رسد استفاده بیش از حد از آن روند کنترل را با کاهش مواجه می سازد. در هنگام استفاده از این دسته از مواد بایستی دستور العمل آن به دقت خوانده شود. Co-ral و Ravap( حشره کش حاوی فسفات ارگانیک ) و الکتور ( یک محصول ناشی از تخمیر) و اپرینکس نیز از جمله حشره کش های مطرح به شمار می آیند.استفاده از محصولات موثر در تنظیم روند رشد حشرات نیز از جمله مواد مطرح در این زمینه به شمار می آیند.
روش های اساسی برای کنترل جمعیت حشرات
۱) مدیریت مدفوع : از روش های متعدد می توان مواد دفعی را از جایگاه دام خارج نمود. یا استفاده از دستگاه های خودکار می تواند آن را به درون واگن هایی خاص تخلیه نمود ویا می توان آن را با کمک پاروهایی جمع آوری و بر روی زمین زراعی توزیع نمود در صورت ا ستفاده از روش تخلیه ممکن است بخشی از آن بر روی حصارها , ستون های جایگاه و گوشه های آن و حتی در بخش پشتی آخورها و آبشخورها باقی بماند. توزیع مواد دفعی در مزرعه امکان خشک شدن سریع آن را بوجود می آورد.
مدفوع خشک شده مکان مناسبی برای رشد و نمو حشرات به شمار نمی آید. در این حالت مدفوع را بایستی تا زمان دست یابی به رطوبت ۳۰ درصد نگهداری نمود. مخلوط شدن مواد دفعی با مواد موجود در بستر مکان مناسبی را برای رشد مگس جایگاه و اصطبل فراهم می آورد.
۲) خروج مواد خوراکی شیرین از محیط : مواد خوراکی مورد استفاده درتغذیه دام همانند ملاس غالبا حاوی قند می باشد و ای دسته از مواد خوراکی محیط زیست مناسبی برای مگس ها و سوسک ها به شمار می آیند. بخشی از این مواد در مکان های تغذیه دام پخش می شوند و محیط مطلوبی را برای رشد و نمو سوسک ها و پشه ها ایجاد می نمایند.
بنابراین حفظ پاکیزگی این اماکن از میزان دسترسی حشرات به این مواد خوراکی می کاهد.سیلوی پراکنده شده در مکان های تغذیه دام یک محیط مناسب برای تغذیه و تولید مثل مگس ها فراهم می آورد. کاهش میزان پراکندگی سیلو و همچنین تعبیه زه کشی در اطراف سیلو از جمله راهکارهای مطلوب برای جلوگیری از تغذیه و تولید مثل این دسته از بندپایان به شمار می آید.
۳) ممانعت : جلوگیری از دست یابی حشرات به مکان های مطمئن از نقطه نظر تکنیک های مبتنی بر کنترل حشرات یکی از راهکاری دیگر به شمار می آید. اما این روش یک روش کارآمد و موثر در مزارع پرورش گاو شیری به شمار نمی آید و این روش به مواردی از قبیل حرکت مداوم گاوها و نیروی کار به خارج از جایگاه و سالن شیردوشی اشار می نماید. اما در مقابل این روش می تواند در برخی از موارد همانند اتاق شیر موثر واقع شود.
در این روش بایستی از تناسب مطلوب درب ها و پنجره ها و نصب توری ها در مکان مناسب و مطلوب اطمینان حاصل نمود. سوسک ها غالبا در امتداد لوله هاب آب موجود در حفره ها و منافذ دیوار و محل ورود آنها به اتاق تجمع می یابند. مسدود کردن دریچه ورود لوله ها یکی از جمله راهکارهای موثر به شمار می آید. با استفاده از این راهکار می توان از ورود حشرات از طریق چارچوب پنجره و درب ها جلوگیری نمود.
۴) تله های نوری : تعدادی از حشرات همانند مگس جایگاه در اماکن دارای اشعه ماورای بنفش مورد استفاده در تله های نوری تجمع می یایند. در ساختار این تله ها نور و شبکه های الکتریکی به کار رفته است. مکانیسم عملکرد این دسته ها از تله ها شامل حرکت حشرات به سوی نور و پس از آن ایجاد یک شوک الکتریکی می باشد. این شوک غالبا منجر به سوختن حشرات و سپس ارسال بدن آن به فضای هوایی موجود در اطراف می گردد. این امر منجر به ایجاد مشکلاتی همانند آلودگی در اماکن فرآروی خوراک می گردد.
امروزه در ساختار این دسته از تله ها از اشعه ماورای بنفش استفاده شده است اما بجای شبکه های الکتریکی از سطوح چسبناک استفاده شده است. استفاده از این دسته از تله ها در اتاق شیر یکی از اقدامات مطلوب به شمار می آید. استقرار این تله ها در ارتفاع ۵/۱ متری و عدم رویت آن از خارج امری مطلوب است .درهنگام فصل ازدیاد جمعیت مگس ها بایستی به طور ماهانه آن را تمیز و صفحع چسبناک آن را تعویض نمود. لامپ های آن را بایستی به طور سالیانه تعویض نمود زیرا با گذشت زمان از کارایی آنها از نقطه نظر جذب حشرات کاسته می شود.
۵) تله ها طعم دار : سوسک ها از جمله بندپایانی هستند که به سرعت توسط خوراک های دارای بو جذب می شوند بنابراین با استفاده از خوراک های دارای بو های ناشی از تخمیر و فرار می توان آنها جذب نمود. با استفاده از تله های شیشه های و دست ساز می توان از جمعیت سوسک های موجود در محیط کاست در غیر این صورت و در هنگام کمی جمعیت آنها می توان از راهکارهای کنترلی استفاده نمود.
۶) مدیریت نور : عنبکوت ها معمولا در مکان های اجتماع حشرات مسکن می گزینند. نور حشرات به غیر از مگس ها و سوسک ها را جذب می نماید و این امر عنکبوت ها را برای استقرار در این امکان متمایل می سازد. در صورت امکان بایستی در شب از روشنایی کاسته شود و روشنایی غیر جذاب برای حشرات مورد استفاده قرار گیرد. نور با طیف زرد برای حشرات از جذابیت کمی برخوردار است و این در حالی است که نور سفیدروشن و یا آبی حشرات را به میزان زیادی جذب می نماید.
۷) حذف با استفاده از روش های فیزیکی : حذف حشرات با استفاده از باد یک راهگار موفقیت آمیز به شمار می آید و آن را می توان به عنوان یک اقدام مطلوب برای خروج تارهای عنکبوت از محیط جایگاه در نظر گرفت. در هنگام استفاده از این دستگاه ها میزان جریان هوا بایستی در حدود ۶/۲ تا ۲۴/۴ مترمکعب در هر دقیقه باشد. در ساختار دستگاه های مربوطه از فیلترهایی تحت عنوان HEPA استفاده شده است که به طور بسیار موثر و کارآمدی عمل می نمایند. در اثر استفاده از این فلیترها از میزان بازگشت مواد در هوای محیط به میزان زیادی کاسته شده است. استفاده از این دستگاه ها در اتاق شیر بسیار موثر واقع شده است. با استفاده از این دستگاه ها می توان نقاطی از جایگاه با ارتفاع ۱۲ متر را نیز تمیز نمود.
۸) مدیریت آب : حضور آب در محیط گاوداری یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو پشه در محیط به شمار می آید. حذف آب راکد را می تاوان به عنوان یکی اقدامات مهم برای کاهش جمعیت پشه ها د محیط گاو داری تلقی نمود. به عنوان مثال با استقرار لاستیک های قدیمی و کهنه بر روی گودال سیلو می توان محیط مناسبی را برای رشد و تولید پشه ها ایجاد نمود. با ایجاد منفذ بر روی این لاستیگ ها می توان از تجمع آب در درون آن جلوگیری به عمل آورد.
استفاده از حشره کش ها
پس از تمیز نمودن جایگاه در صورت نیاز می توان از حشره کش های مختلفی استفاده نمود. معمولا جذب دوز باقیمانده حشره کش ها توسط حشرات در سطوح تمیز نسبت به سطوح چرب یا دارای گردو غبار به آسانی انجام می گیرد.
در هنگام استفاده از حشره کش در شیردوشی و سایر اماکن مربوطه بایستی در هر مکان به طور مطلوب و خاصی از این دسته از مواد استفاده نمود. البته در هر گاوداری جایگاه های دیگری تحت عنوان جایگاه تجمع گاوها قبل از دوشش , سالن شیردوشی , اتاق شیر و جایگاه تغذیه دامها پس از دوشش موجود می باشد و از آنجایی که محل اجتماع گاوها قبل از دوشش در مجاورت سالن شیر دوشی می باشد و تجمع مدفوع در این مکان زیاد می باشد بر این اساس جمعیت زیادی از مگس های جایگاه را می توان در این مکان مشاهده نمود. در این حالت خروج مدفوع از جایگاه یکی از اقدامات موثر و کارآمد برای کاهش جمعیت مگس جایگاه به شمار می آید. گاوها پس از ترک جایگاه به سالن شیردوشی وارد می شوند پس از اتصال دستگاه شیردوشی, شیر در درون آن به حرکت در می آید و با منابع آلودگی موجود در محیط برخورد نمی نماید.
و در نهایت
زمان استفاده از حشره کش ها بایستی از این مطلب اطمینان حاصل نمود که تیت کاپ ها و تجهیزات مربوط به دوشش و همچنین جایگاه تغذیه دامها در هنگام دوشش بواسطه استفاده از این مواد آلوده نمی شوند.
منبع:
راهکارهای مقابله با مگس ها در گاوداری
Arthropod management guidelines for dairy cattle and desires.. Mississippi state university. 2019
مترجم:
تیم تولید محتوای رسانه پیک دامپرور
* استفاده از این مطلب با ذکر نام منبع و مترجم بلامانع است.
اگر تمایل دارین شماره جدید مجله برایتان ایمیل شود اشتراک نسخه دیجیتال پیک دامپرور را فعال نمائید.
همچنین شما میتوانید ویدئوهای جذاب را در پیج اینستاگرام پیک دامپرور دنبال نمائید.
