تغذیه میش ها در دوره آبستنی

مقدمه

تغذیه از جمله عواملی است که با توجه به بهره وری میش و ایجاد بره هایی با شایستگی بالا می تواند بر بهره وری گله تاثیر بگذارد. تغذیه گله های گوسفند را می توان به عنوان یکی از جنبه ها و مسائل مهم در روند تولید و مدیریت گله های گوسفند در نظر گرفت. بدیهی است که همگام با بهبود وضعیت تغذیه، به سطح سلامتی , کارایی روند رشد در بره ها افزوده می شود.

همچنین تغذیه مطلوب گله در طی دوره جفت گیری و آبستنی از اهمیت زیادی برخوردار است. گوسفندان برای دست یابی به سلامتی و ایجاد ثبات در روند بهره وری به یک جیره متوازن نیاز دارند.

به طور کلی جیره ها بر اساس 6 دسته از مواد مغذی متوازن می شوند که از آن جمله می توان به آب، کربوهیدرات ها , چربی ها , پروتئین , ویتامین ها و مواد معدنی اشاره نمود. با استفاده از دامنه وسیعی از مواد خوراکی می توان این مواد مغذی را متوازن نمود. با استفاده از یک جیره متوازن می توان از برخی از موارد همانند تداوم حیات جنین اطمینان حاصل نمود که این امر منجر به ایجاد سلامتی و تولد بره هایی با شایستگی بالا در زمان تولد می شود.

نکات مهم در تغذیه گوسفندان در دوره آبستنی

– آب را می توان به عنوان یک ماده مغذی بسیار ضروری در جیره گوسفندان در نظر گرفت. در این زمان دسترسی به آب تازه و تمیز امری لازم و ضروری به شمار می آید. در اثر استفاده از آب راکد یا آلوده از میزان مصرف آب و خوراک کاسته می شود. همگام با کاهش مصرف خوراک از میزان رشد و نمو بره ها کاسته می شود و این امر بر وضعیت آبستنی در میش ها تاثیر می گذارد.

– ‌بررسی و ارزیابی آب بایستی به صورت دوره ایی به مرحله اجرا درآید. آب یکی از جمله مواد مغذی است که می تواند استفاده از دیگر مواد مغذی لازم وضروری و حتی مواد معدنی را تحت تاثیر خود قرار دهد. در این حالت بایستی غلظت گوگرد و دیگر مواد معدنی مسمومیت زای موجود در آب مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. گوسفندان در اثر استفاده از مقادیر نامطلوبی از آب نمی توانند مواد زائد را از بدن خود دفع نمایند.

– پرورش دهندگان بایستی از افزایش میزان مصرف آب در دمای بالاتر از 21 درجه سانتیگراد و همچنین دمای پایین اطمینان حاصل نمایند.

– به طور کلی گوسفندان بسته با دما و رطوبت هوا می توانند 2/25 تا 6/75 لیتر آب استفاده نمایند.

– پنج ماده مغذی دیگر که شامل کربوهیدرات ها , چربی , پروتئین , مواد معدنی و ویتامین ها می باشد بواسطه استفاده از مواد مغذی مختلف تامین می شود. به طور کلی مواد خوراکی مورد مصرف برای تامین نیازهای تغذیه ای گوسفندان تحت عنوان اجزای تشکیل دهنده خوراک مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. بایستی به این مطلب توجه نمود که گوسفندان به طور روزانه به مواد مغذی نیاز دارند و لزوما به هریک از مواد مغذی ذکر شده نیاز ندارند.

– چراگاه ها و مراتع را می توان به عنوان یک منبع مطلوب از مواد مغذی برای گوسفندان در نظر گرفت و به طور کلی این امر یک روش بسیار مقرون به صرفه برای تغذیه گوسفندان به شمار می آید.

– برای جلوگیری و ممانعت از بروز آلودگی ناشی از انگل های خارجی در گوسفندان توجه به ارتفاع نباتات مرتعی از اهمیت زیادی برخوردار است. لارو بسیاری از انگل ها را می توان در 0/5 سانتیمتر اول گیاهان علوفه ایی مرتعی مشاهده نمود. بر این اساس ارتفاع گیاهان مرتعی به منظور ممانعت از بروز آلودگی های انگلی بایستی 10 سانتیمتر یا بیشتر باشد.

– مراتع و چراگاه ها را می توان در هر 4 تا 6 روز و یا در طی مدت زمان کمتر مورد چرخش قرار داد و این امر زمینه مطلوبی را ایجاد می نماید که می توان بواسطه آن از ابتلا گوسفندان به آلودگی جلوگیری به عمل آورد.

– زمان فصل پاییز می توان گوسفندان را به واسطه استفاده از بقایای محصولات و یا زمین های زراعی تغذیه نمود در این حالت با استناد به این روش می توان یک مرتع تمیز و عاری از آلودگی انگلی ایجاد نمود و این در حالی است که این دسته از مزارع حاوی مقادیر مطلوبی از مواد مغذی هستند.

البته در هنگام تغذیه گوسفندان با استفاده از بقایای محصولات کشاورزی بایستی از برخی از موارد همانند تقسیم بندی مزرعه و استفاده از حصارکشی موقت اطمینان حاصل نمود در این حالت گوسفند می تواند تمامی بقایای محصولات کشاورزی را به نحو مطلوب و بدن اتلاف آنها از طریق لگدمال نمودن و یا ایجاد آلودگی بواسطه مواد دفعی مورد استفاده قرار دهد.

– کیفیت علوفه های ذخیره شده در فصل پاییز بایستی به نحوی باشد که بتواند تمامی نیازهای تغذیه ایی دامها گوسفندان را در اوایل و اواسطه دوره آبستنی تامین نماید.

– پروتئین بالا و کربوهیدرات از جمله مواد مغذی هستند که می توان آنها را در علوفه با کیفیت بالا مشاهده نمود. بدیهی است که کربوهیدرات های موجود در علوفه تنها به منظور تامین انرژی مورد استفاده قرار می گیرند آنها در طی دوره رشد و نمو گیاهان در آنها تجمع می یابند.

– در صورتی که دسترسی به مقادیر مطلوبی از علوفه با کیفیت مطلوب امکان پذیر نمی باشد در این حالت می توان میش های آبستن را با استفاده از علوفه خشک با کیفیت متوسط تا بالا تغذیه نمود.

– میش های لاغر و نحیف با نمره وضعیت بدنی کمتر از 3 را بایستی با استفاده از غلات تغذیه نمود و بدیهی است که این امر با هدف حفظ دوره آبستنی و دست یابی به نمره وضعیت بدنی مورد نظر ( امتیاز 3 تا 4) در زمان زایمان به مرحله اجرا در می آید.

– به دنبال استفاده از علوفه با کیفیت بالا و تکمیل جیره با استفاده از کنسانتره (همانند غلات) می توان به نمره وضعیت بدنی مطلوب در زمان زایمان دست یافت.

– اوایل دوره آبستنی تحت عنوان 15 هفته اول آبستنی تعریف می شود. در این دوره روند رشد جنین اندک می باشد و نیازهای تغذیه ایی میش با نیازهای نگهداری مشابهت دارد. بر این اساس میش ها در اوایل دوره آبستنی می توانند علوفه را در حد متوسط مورد استفاده قرار دهند. بنابراین تغذیه نقش مهمی را در اطمینان از زنده مانی جنین بر عهده دارد.

– جیره میش ها بایستی به گونه ایی باشد که دست کم بتواند نیازهای تغذیه ایی آنها را برآورده نماید و با استناد به این امر بایستی از این مطلب اطمینان حاصل نمود که جیره حاوی مقادیر مطلوبی از مواد مغذی است و می تواند از فرآیند رشد و توسعه در جفت حمایت به عمل آورد.

– با توجه و بررسی مثال فوق الذکر در مورد نمره وضعیت بدنی می توان به این مطلب دست یافت که میش ها بایستی در اوایل دوره آبستنی در جهت حفظ نمره وضعیت بدنی خود تلاش نمایند و نباید این پارامتر در این دوره کاهش یابد. در این حالت بایستی میش ها را هر دو هفته یک بار از حیث نمره وضعیت بدنی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.

– قسمت اعظم رشد و نموجنینی دردوره سوم آبستنی و 4 تا 6 هفته آخر این دوره به وقوع می پیوندد بنابراین در این زمان جیره مورد استفاده در تغذیه میش ها بایستی به گونه ایی باشد که بتواند جوابگوی نیازهای تغذیه ایی افزایش یافته در آنها باشد و از روند رشد و نمو جنینی حمایت به عمل آورد و این امر زمینه مطلوبی را فراهم می آورد که میش بتواند مقادیر مطلوبی از آغوز با کیفیت بالا و حاوی آنتی بادی لازم و ضروری را تولید نماید. در این حالت آغوز را می توان به منظور تغذیه بره ها در 24 ساعت اول پس از تولد مورد استفاده قرار داد.

– مصرف انرژی در دوره آخر آبستنی می تواند مواردی از قبیل اندازه و سطح شایستگی بره های تازه متولد شده و همچنین میزان تولید شیر را تحت الشعاع خود قرار دهد. افزایش میزان مصرف انرژی از ابتلا به مسمومیت آبستنی ممانعت به عمل می آورد.

– مسمومیت آبستنی حالتی است که در طی آن میش های آبستن مواد مغذی را به میزان بیش از حد ی که باید از آن استفاد نماید مورد مصرف قرار می دهند. سپس این مواد مغذی اضافی بر روی ذخائر بدنی آنها افزوده می شود.

– به طور کلی برای یک میش تک زا میزان نیاز به انرژی تنها به میزان 50 درصد از نیازهاهی نگهداری این دام بیشتر می باشد و این در حالی است که میزان نیاز به انرژي برای میش های دو قلو زا تنها به میزان 75درصد افزایش می یابد.

– جیره میش های موجود در چهار هفته آخر آبستنی باید حاوب 59 تا 75 درصد TDN و 10/5 تا 11/5 درصد پروتئین خام باشد. همچنین ماده خشک موجود در این جیره در حدود 1/58 تا 2/04 کیلوگرم باشد.

– میش ها در 4 تا 6 هفته آخر آبستنی به دلیل افزایش میزان نیاز به مواد مغذی نمی توانند از مقادیر مطلوبی از علوفه استفاده نمایند و این امر در مورد میش هایی که در هر بار زایمان بره های زیادی را تولید می کنند به وضوح مشاهده می شود.

– همگام با افزایش اندازه بره و کاهش فضا در درون دستگاه گوارش برای مصرف علوفه ظرفیت بدنی به یک معضل جدی تبدیل می شود.

– براین اساس بسیاری از پرورش دهندگان در سه ماه آخر آبستنی میش ها را به منظور افزایش میزان مصرف انرژی با استفاده از غلات تغذیه می نمایند و در برخی از مواقع آنها با استفاده از کنسانتره های پروتئینی تغذیه می شوند.

– در میش های آبستن میزان استفاده از غلات متغیر و در حدود 0/22 تا 0/45 به ازای هر راس میش در هر روز می باشد و این امر با عواملی از قبیل اندازه بدن میش و ژنتیک آن مرتبط است.

– زمان آب و هوای سرد میش هایی را که در هر بار زایمان می توانند سه بره تولید نمایند را بایستی 4 تا 6 هفته قبل از زایمان ( تولد بره ها ) با استفاده از خوراک های تکمیل شده تغذیه نمود. در این حالت پرورش دهندگان بایستی به این مطلب توجه نمایند که تغییر در جیره به تدریج و در طی یک دوره به وقوع می پیووندد.

– پرورش دهندگان در فصل زمستان دام های خود را با استفاده از مقادیر بیشتری از خوراک تغذیه می نمایند و این اقدام تنها با هدف جبران انرژی مورد نیاز برای گرم نگه داشتن بدن به مرحله اجرا در می آید.

– تنظیم جیره در آب و هوای پایین و بحرانی بر حسب طول پشم متغیر می باشد. دمای پایین و بحرانی برای گوسفندانی که به تازگی پشم آنها زده شده است در حدود 10 درجه سانتیگراد می باشد و این در حالی است که برای گوسفندانی که طول پشم آنها 6/35 سانتیمتر می باشد این دما در حدود 2- درجه سانتیگراد می باشد.

– وزش بادهای سرد نیز یکی از جمله عواملی است که پس از اعمال تنظیمات در جیره در روند افزایش میزان نیاز به انرژی در گوسفندان تاثیر میگذارد.

– گوسفندان دارای پشم در آب و هوای سرد عملکرد بهتری را از خود ارائه می دهند. با این حال میزان نیاز به انرژی در آب و هوای سرد به میزان زیادی افزایش می یابد.به طور کلی درگوسفندانی که پشم آنها خیس و مرطوب می باشد روند اتلاف ذخائر مواد مغذی را میتوان مشاهده نمود. بنابراین در صورت امکان بایستی گوسفندان را در فصول سرد سال در درون جایگاه نگهداری نمود و یا برای آنها یک جایگاه مسقف را تامین نمود.

– گوسفند در مقایسه با سایر دامهای دیگر به طور مطلوبی می تواند سرما راتحمل نماید. زیرا پشم آنها می تواند به عنوان یک عایق حرارتی مناسب عمل نماید. حال با توجه به اینکه طول پشم آنها متغیر می باشد بنابراین پیش بینی سطح افزایش نیاز آنها به انرژی امری سخت و دشوار می باشد.

– بسیاری از پرورش دهندگان در طی فصل سرد سال علوفه را به صورت اختیاری در تغذیه گوسفندان مورد استفاده قرار می دهند این امر زمینه مطلوبی را فراهم می نماید که بواسطه آن این دسته از دامها می توانند بر اساس نیاز خود میزان مصرف را افزایش دهند.

این در حالی است که برخی دیگر از پرورش دهندگان علوفه را به صورت دستی در اختیار گوسفندان قرار می دهند و در این حالت آنها می توانند میزان نیاز به علوفه خشک را با توجه به دمای هوا و مقدار خوراک باقیمانده در آخور در فواصل زمانی استفاده از جیره تنظیم نمایند.

– علوفه یکی از جمله عوامل کلیدی می باشد که استفاده از آن منجر به حفظ دمای بدن در فصول سرد سال می شود زیرا در اثر انجام فرآیند تخمیر حرارت زیادی در شکمبه ایجاد می شود که می تواند باعت گرمی دام شود.

– هنگامی که علوفه ها و کنسانتره ها نیاز دام به کربوهیدرات ها , پروتئین و چربی را تامین می کنند استفاده از آنها منجر به فقدان یا عدم توازن ویتامین ها و مواد معدنی می گردد. به همین دلیل پرورش دهندگان بایستی مواد معدنی در قالب یک مخلوط فرموله شده و به صورت آزاد در اختیار گوسفندان قرار دهند.

چنین مخلوطی حاوی نمک می باشد. این ماده به منظور افزایش میزان مصرف مورد استفاده قرار می گیرد همچنین در این مخلوط مواد معدنی و ویتامین هم وجود دارد که به منظور تامین نیازهای گوسفند به مواد معدنی کم نیاز مورد استفاده قرار مس گیرند.

– بایستی این مطلب را ذکر نمود که غالبا مکمل های معدنی حاوی سطوح مسموم کننده ایی از مواد معدنی هستند که از آن جمله می توان به مس اشاره نمود. بدیهی است که این دسته از مکمل ها نبایستی در تغذیه گوسفندان مورد استفاده قرار گیرند. یک مکمل متوازن بایستی در تمامی اوقات در اختیار گوسفندان قرار گیرد.

– عدم استفاده از مکمل های حاوی مواد معدنی کم نیاز عوارضی را در گوسفندان ایجاد می کند که از آن جمله می توان به مواردی از قبیل کاهش باروری, ضعف و ناتوانی بره ها در زمان تولد, کاهش میزان تولید شیر , کاهش ایمنی و ناهنجاری های گوارشی اشاره نمود.

منبع: