آماده سازی گوسفندان برای جفت گیری فصلی
مقدمه
یک فصل و یا دوره موفقیت آمیز در امر بره زایی در ابتدا با مواردی از قبیل آماده سازی آنها برای این امر مرتبط می باشد. این مقاله به بحث پیرامون جنبه های کلیدی مدیریت که نقش مهم و اساسی را در آماده سازی گوسفندان بر عهده دارند می پردازد. ازریابی وضعیت بدنی, فلاشینگ میش ها، روش های مرتبط با ارزیابی قوچ ها و توجه به موارد مرتبط با رشد و توسعه جنین و ادامه حیات آن از جمله مهمترین اقدامات مدیریتی به شمار می آیند. که در ادامه به صورت مجزا مورد بحث و بررسی قرار می گیرند.
ارزیابی وضعیت بدنی گوسفندان
دامپروران با استفاده از این پارامتر می توانند روند تغذیه و هنچنین ژنتیک گوسفندان موجود در گله را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. وضعیت بدنی مطلوب اطمینانی را از حیث دست یابی به یک دوره جفت گیری مطلوب و سپس بره زایی مناسب ایجاد می نماید. در این روند گوسفند براساس یک رویه پنج امتیازی مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند که در این روش امتیاز 1 گوسفندی با لاغری مفرط را نشان می دهد و این در حالی است که امتیاز 5 بیانگر گوسفندی بسیار چاق می باشد.
شرایط بدنی را می توان قبل آغاز فصل جفت گیری در گوسفندان ( 4 تا 6 هفته قبل از جفت گیری) و پس از شیرگیری به نحو مطلوبی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. این پارامتر را در گوسفندان می توان به واسطه لمس کمر گوسفندان، بررسی مقدار چربی موجود در اطراف ستون مهره و در امتداد آن در پشت گوسفندان و همچنین بررسی استخوان موجود در زیر ماهیچه کمر در یک فرآیند عرضی مورد بررسی قرار می گیرد.
در بسیاری از اوقات سال بهترین نمره وضعیت بدنی برای گوسفندان امتیاز 3 می باشد.در این امتیاز گوسفندان از نقطه نظر ظاهری خصوصیاتی همانند عدم رویت ستون مهره ها , پوشانیدن مطلوب آن توسط ماهیچه ها در یک رویه عرضی و همچنین انباشتگی ماهیچه ها موجود در ناحیه کمر و پا و عدم نمایش یک شکل ظاهری مبتنی بر آتروفی در آنها و پوشیدگی کامل استخوان های ران توسط ماهیچه ها و چربی و عدم مشاهده دنده ها و لمس آنها بواسطه فشار از خود نشان می دهند.
افزایش نمره وضعیت بدنی در میش ها لاغر تنها با هدف ازدیاد وزن بدن به میزان 10 درصد در طی یک دوره 100 روزه و با استفاده انرژی و پروتویین اضافی انجام می گیرد. در این رویه بایستی از چاقی بیش از حد گوسفندان جلوگیری به عمل آورد. نمره امتیاز بدنی 5 در قوچ ها با بروز مسائل و مشکلاتی در میل جنسی آنها در طی فصل جفتگیری همراه می باشد و این در حالی است که نمره وضعیت بدنی5 در میش ها مشکلاتی را در اواخر دوره آبستنی و زایش ایجاد می کند.
پرورش دهندگان با استناد به وضعیت بدنی دامها قبل از فصل جفتگیری می توانند تصمیمات را مبنی بر حذف دامها و ارزیابی وضعیت تغذیه آنها اتخاذ نمایند. حفظ نمره وضعیت بدنی در حد مطلوب منجر به بهبود کارایی گله در طی فصل جفتگیری و بره زایی می شود.
فلاشینگ
1 – پرورش دهنده پس از اجرای کامل امتیاز بندی گوسفندان از حیث نمره وضعیت بدنی بایستی تصمیماتی را در رابطه با تنظیم احتیاجات تغذیه ایی این دسته از دامها اتخاذ نماید. فلاشینگ یک مجموعه از عملیات مبتنی بر افزایش سطح تغذیه در زمان قبل از جفتگیری را در بر می گیرد که با هدف افزایش میزان دوقلوزایی در گوسفندان به مرحله اجرا در می آیند.این اقدام موردی از قبیل میزان انرژی موجود در جیره در زمان حضور قوچ و میش در گله را در برمی گیرد.
2 – همگام با افزایش انرژی در جیره بر نمره وضعیت بدنی میش ها افزوده می شود و در این حالت بدن میش توانایی حمایت و پشتیابی از فرآیند رشد و نمو بیش از یک جنین را دارا می باشد.
3 – همچنین با استفاده از این اقدام می توان نرخ تخمک گذاری را در میش ها افزایش دادکه این امر منجر به افزایش درصد بره زایی و افزایش تعداد بره ها متولد شده به ازای هر میش می شود.
4 – در این رویه انرژی موجود در جیره را می توان با استفاده از جیره های حاوی غلات به ازای هر میش در هر روز و یا حرکت دادن گله به سوی چراگاه هایی با مقادیر زیاد از نباتات افزایش داد. همچنین برخی از پرورش دهندگان انرژی موجود در جیره را با استفاده از دانه غلات افزایش می دهند و این در حالی است که برخی دیگر ترجیح می دهند آن را تنظیم جیره با استفاده از غلات افزایش دهند. مقدار کل غلات خورانده شده به گوسفندان را بایستی براساس نمره وضعیت بدنی آنها تنطیم نمود. این مقدار انرژی در تمامی طول دوره جفتگیری و کمی پس از خروج قوچ ها از گله ثابت نگه داشته می شود.
5 – فلاشینگ زمینه مطلوبی را برای استقرار جنین در رحم ایجاد می نماید.گوسفندانی با نمره وضعیت بدنی 2 تا 3 پاسخ مطلوبی به این اقدام از خود نشان می دهند
6 – با استفاده از فلاشینگ و افزایش انرژی می توان وزن بدن قوچ ها را در طی فصل جفتگیری کاهش داد و می توان توان و قدرت آنها را برای جفتگیری حفظ نمود.
روش مطلوب برای ارزیابی قوچ ها
1 – ارزیابی قوچ ها قبل از جفت گیری تنها با هدف آماده سازی آنها برای دوره جفت گیری به مرحله اجرا در می آید. اندازه بدنی و ماهیچه های مطلوب , نیرومندی و فعالیت و داشتن یک شکل ظاهری مطلوب از حیث قدرت و ماهیچه، ساختار بدنی مناسب، توانایی ایستادن بر روی دست و پا و ایستادن با استفاده از ماهیچه های قسمت فوقانی پا و حرکت آزادانه از جمله خصوصیات یک قوچ مطلوب به شمار می آید.
2 – دامداران بایستی دست کم یک ماه قبل از شروع فصل جفت گیری قوچ های جدید را خریداری و به گله وارد نمایند.و این امر زمینه مطلوبی را برای آشنایی آنها با گله ایجاد می نماید و پرورش دهندگان می توانند به فرصت مطلوبی برای قرنطینه نمودن آنها و برطرف نمودن بیماری ها در آنها دست یابند.
3 – برنامه مبتنی بر ارزیابی قوچ ها مواردی از قبیل لمس بیضه ها و اپیدیمیس و مشاهده و ارزیابی اندام های حرکتی ,ران ها , چشم ها و دندان ها , کیفت اسپرم , ساختار و اندازه بیضه ها و بررسی آنها از حیث عدم وجود توده های عفونی و جراحت, بررسی انتها اپیدیم و محل ذخیره اسپرم را در بر می گیرد.
4 – در قوچ های 8 تا 14 ماه اندازه محیط اسکروتوم در حدود 30 تا 36 سانتیمتر می باشد و این در حالی است که اندازه آن در یک قوچ بالغ در حدود 32 تا 4 سانتیمتر است. اندازه بیضه رابطه نزدیکی با توانایی قوچ برای تولید اسپرم دارد.و این در حالی است که اندازه محیط اسکروتوم مستقیما با حجم مایع منی و قابلیت دوام و زنده مانی اسپرم رابطه دارد.
5 – سم چینی و اجرای روند ارزیابی وضعیت اندام های حرکتی تنها با هدف بررسی دامها از حیث ابتلا به لنگش و گندیدگی سم به مرحله اجرا در می آید. ایجاد تورم و قرمزی بین سم ها و ایجاد ترشحات سفید رنگ و مرطوب در این بخش از جمله علائم مهم این عارضه به شمار می آیند. همچنین از نشانه های ابتلا به گندیدگی سم در گوسفندان می توان به مواردی از قبیل پوسیدگی سم ها و بوی گندیدگی اشاره نمود.
6 – بررسی وضعیت چشمها با هدف ارزیابی آنها از حیث طبیعی بودن آن به مرحله اجرا در می آید. در حالت طبیعی رنگ غشا اطراف چشم بایستی صورتی روشن تا قرمز باشد. اگر رنگ آن خاکستری یا سفید باشد این امر به مواردی از قبیل ابتلای دام به کم خونی اشاره می نماید و بایستی اقداماتی در جهت برطرف نمودن انگل ها به مرحله اجرا در آید.
7 – بهترین نمره وضعیت بدنی برای قوچ ها 3 تا 3/5 می باشد. قوچ های لاغر استقامت کمی را از خود نشان می دهند و این در حالی است که در قوچ های چاق و قربه از میل جنسی کاسته می شود. قوچ ها می توانند 10 درصد از وزن بدن خود را از دست بدهند. قوچ های لاغر انرژی کمی برای جفتگیری دارند و کیفیت اسپرم در آنها کاهش می یابد.
8 – دمای بدن در اثر ابتلا به بیماری و یا تنش گرمایی افزایش می یابد و این امر بر کیفیت اسپرم تاثیر می گذارد. مدت زمان تکمیل فرآیند تولید اسپرم در گوسفند 6 هفته می باشدو در دامهای با دمای بالا توانایی کمی را برای جفتگیری مطلوب با میش ها موجود می باشد.
9 – ارزیابی های دیگر مواردی از قبیل جمع آوری اسپرم و بررسی آنها توسط میکروسکوپ را در بر می گیرد این اقدامات تنها با هدف تعیین تعداد اسپرمهای زنده و قابلیت تحرک و همچنین ناهنجاری های موجود در آنها به مرحله اجرا در می آیند.
نکات مهم در مورد رشد و ادامه حیات جنین
1 – در ابتدای فصل جفتگیری وزن گوسفندان 1 تا 2 ساله یایستی دست کم برابر با 80 درصد از وزن گوسفندان بالغ باشد. و این در حالی است که وزن بره های ماده بابستی برابر با 65 تا 70 درصد از وزن بدن میش های بالغ باشد.
به طورکلی برای دست یابی به یک وزن مطلوب بایستی بره های ماده را با استفاده از جیره های حاوی مقادیر مطلوبی از غلات تغذیه نمود. گوسفندان در هنگام استفاده از مراتع مطلوب می توانند به اضافه وزنی معادل با 0/11تا 0/068کیلوگرم در هر روز دست یابند.
2 – حفظ نمره وضعیت بندی و یا بهبود وضعیت بدنی بره های لاغر در 90 روز اول دوره آبستنی زمینه مطلوبی را برای رشد و ادامه حیات جنین ایجاد می نماید. جنین خود 3 هفته پس از باروری در رحم مستقر می شود و اندکی پس از آن روند رشد و توسعه جفت آغاز می گردد. مرتبط نمودن جنین ( بره ) با مادر و تامین مواد مغذی و دفع مواد زائد از جمله مهمترین وظایف جفت به شمار می آید. رشد و توسعه اندک جفت بر روی وزن تولد بره ها و در نهایت توانایی تولید مثل بره ها در آینده تاثیر می گذارد.
3 – وزن تولد یکی از شاخص های مهم در امر حیات و زنده مانی بره ها به شمار می آید به طوری که بره هایی با وزن تولد اندک در مقایسه با بره هایی با وزن تولد بالا از قابلیت ادامه حیات اندکی برخوردار هستند. به طور کلی میزان مرگ و میر بره ها در قبل از شیرگیری و چهل و هشت ساعت اول پس از تولد در حدود هفتاد درصد می باشد.
4 – گوسفندان را بایستی با استفاده از جیره های حاوی مقادیر مطلوبی از انرژی, پروتویین , ویتامین ها و مواد معدنی تغذیه نمود. تغذیه این دسته از دامها با استفاده از مراتع مطلوب و جیره های حاوی مقادیر مناسبی از مواد معدنی از روند آبستنی در میش ها حمایت به عمل می آورد. بنابراین توجه به کیفیت مرتع از حیت جمعیت گیاهان خانواده لگوم و شبدر قرمز در 45 روز اول آبستنی امری لازم و ضروری به شمار می آید. زیرا این دسته از گیاهان می توانند مقادیر زیادی استروژن گیاهی تولید نمایند و این ماده بواسطه کاهش میزان تخمک ریزی و نرخ پذیرش به طور نامطلوبی بر تولید مثل دام تاثیر می گذارند.
باروری در دام 4 تا 6 هفته پس از خروج گوسفندان از مراتع حاوی مقادیر زیادی از استروژن گیاهی به حد نرمال و طبیعی خود باز می گردند.
منبع:
آماده سازی گوسفندان برای جفت گیری فصلی
Barkley, M. (2020). Breeding season preparations for ship flocks. Pennsylvania state university.
مترجم:
تیم تولید محتوای رسانه پیک دامپرور
* استفاده از این مطلب با ذکر نام منبع و مترجم بلامانع است.
اگر تمایل دارین شماره جدید مجله برایتان ایمیل شود اشتراک نسخه دیجیتال پیک دامپرور را فعال نمائید.
همچنین شما میتوانید ویدئوهای جذاب را در پیج اینستاگرام پیک دامپرور دنبال نمائید.
